شما در رسانه‌های ورزشی، به‌ویژه روزنامه خبرورزشی که پرتیراژترین روزنامه بخش خصوصی کشور بوده، فعالیت داشته‌اید. چه عواملی را در موفقیت این رسانه در جذب مخاطب و حفظ جایگاه آن در بازار رقابتی رسانه‌های ورزشی مؤثر می‌دانید؟
خبرورزشی در یک دوره درخشان و متفاوتی در ورزش متولد شد و آن هم زمانی بود که شور و هیجان زیادی بین مردم برای صعود تیم ملی به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ایجاد شده بود . با مدیریت آقای واحدی پور و سردبیری مرحوم احمدپور و تشکیل یک تحریریه جوان و پرانگیزه و منحصر بفرد،ژانر جدیدی در عرصه مطبوعات ورزشی ایجاد شد که تیترهای شجاعانه ، مصاحبه های متفاوت ، کوتاه نویسی و جلد و عکس های جذاب آن باعث شد مخاطبان زیادی را جذب خود کند .بازیکنان خصوصا فوتبالی ها برای اینکه با خبرورزشی مصاحبه کنند بسیار مشتاق بودند و در دوره ای که شبکه های اجتماعی ظهور و بروز نداشت یکی از بهترین و موثرترین تریبون برای دیده شدن و حرف زدن آنها خبرورزشی بود.
شبکه توزیع هم بسیار موثر بود . یک شبکه توزیع هدفمند کنار تیم تولید محتوا بود. به طوری که ما تیراژبندی و تقسیم بندی متفاوتی برای هر روز داشتیم و بسته به اتفاقات ورزشی برای هر استان روزانه تیراژ متفاوتی در نظر گرفته می شد.برد ها و باخت های استقلال و پرسپولیس و بازی های ملی و تیم های لیگ برتری مثل تراکتور و فصل نقل و انتقالات فوتبالی گاهی تا۴۰ درصد روی تیراژ بندی ما اثر داشت.ثبات در ترکیب مدیریتی هم به برنامه ریزی و موفقیت این روزنامه کمک می کرد. تیراژ خبرورزشی در سالهای زیادی با اختلاف بین روزنامه های ورزشی اول بود و در بین کل روزنامه ها همیشه بین ۵ روزنامه پرتیراژ کشور قرار داشت .
اگر بخواهم تیتر وار دلایل موفقیت روزنامه خبرورزشی را در دوران شکوفایی اش نام ببرم مهم ترین آن با برنامه بودن مدیریت و سردبیری درست،محتوای منحصر بفرد، قالب جذاب، تیم تولید محتوایی که بهترین در دوران خودشان بودند و شبکه توزیع هدفمند است .
با توجه به تجربه شما در مدیریت رسانه‌های چاپی و آنلاین (مانند خبرورزشی آنلاین و قدس آنلاین)، چه تفاوت‌ها و چالش‌های کلیدی در مدیریت این دو نوع رسانه مشاهده کرده‌اید، به‌ویژه در دوران گذار از رسانه‌های سنتی به دیجیتال؟
ببینید امروز اگر درباره چالش های رسانه های چاپی بخواهیم صحبت کنیم درباره موضوعی صحبت کردیم که تقریبا وجود خارجی ندارد ، دوره آن گذشته ، علاجی ندارد وموضوع امروز نیست . بیماری است که امیدی به حیاتش نیست و فقط گاهی چشم هایش را باز می کند و می بندد. رسانه های چاپی در دوره ای که باید مسائل شان حل می شد رها شدند و امروز جز معدود روزنامه ای که اکثر آن غیر خصوصی اداره می شوند چیزی از روزنامه ها نمانده است. ولی اگر بخواهیم نگاهی به چالش هایی که روزنامه ها داشتند بیندازیم مهمترین آن این بود که روزنامه ها نتوانستند در زمان درست،خودشان را با ذائقه مردم تطبیق دهند یا فرصت شان برای حیات کم بود و به هر دلیلی تعطیل شدند، یا در روزنامه های حاکمیتی که خوب عمل می کردند و پتانسیل داشتند نگاه های سیاسی حاکم شد.
در فضای خلق رسانه های جدید خیلی از روزنامه ها فکر می کردند اگر ورود کنند قافیه فروش را باخته اند بنابراین نظاره گر بودند . برای مثال فرض بفرمایید نیازمندیهای همشهری که روزگاری تا ۲۰۰ صفحه منتشر می شد و برای ثبت سفارش باید در صف می ماندید در زمان درست وبسایت خود را راه اندازی میکرد امروز به جای دیوار یا پلتفرم هایی شبیه این سایت نیازمندی های همشهری را حالا با هر عنوانی داشتید.
مدیران آگاه نبودند و فکر می کردند اگر به فضای مجازی بروند مخاطب روزنامه را از دست خواهند داد و در آمدی از آگهی و تبلغیات دیگر در رسانه چاپی ندارند غافل از اینکه روزی هر دو را از دست خواهند داد .
طبیعتا وقتی مخاطبی برای رسانه نباشد نه اقتصاد آن توجیه دارد و به تبع آن تعدیل نیرو و در نقطه ای تعطیلی فرجام روزنامه ها می شود . امروز ما بالای ۲۰۰ روزنامه سراسری با مجوز داریم. فکر نمی کنم ۱۹۰ تای آنها مجموعا ۱۰۰ هزار نسخه منتشر کنند. این رقم یعنی دوره روزنامه ها تمام شده است و آن تعداد انگشت شمار همچنان در حال انتشار هستند با هزینه های بالای چاپ و کاغذ و شرایط سخت اقتصادی بویژه اگر برای بخش خصوصی باشند بسیار مسیر دشواری را دارند طی می کنند و اگر امروز دولت به فکر حمایت از روزنامه های زنده وفعال بخش خصوصی نباشد به زودی همین ظرفیت هم از بین خواهد رفت . امروز از روزنامه ها فقط یک جلد مانده است که در فضای مجازی منتشر می شود. درواقع بهتر بگویم روزنامه نه ، “جلد نامه” و با همان تصویر جلد استراتژی و خط مورد نظر خود را دنبال می کنند .
آن چیزی که شما از ان به عنوان دوران گذار نام می برید فرصتی بوده که تقریبا برای روزنامه ها از دست رفته و جز معدود رسانه هایی ، اکثریت قدر آن را ندانستند.
شما در حال حاضر سردبیر سایت قدس آنلاین هستید. چه رویکردها یا نوآوری‌هایی را برای ارتقای کیفیت محتوا و افزایش تعامل مخاطبان این رسانه در نظر گرفته‌اید؟
قدس آنلاین به نوعی محصول تحریریه واحد در روزنامه قدس است . در روزنامه قدس تصمیم گرفته شد تولید محتوا در تحریریه واحدی متمرکز باشد و مانند رسانه های دیگر دو تحریریه مکتوب و آنلاین نداشته باشیم . خب این مدل مزایایی داشت مانند مدیریت نیروی انسانی ، اعمال سیاستهای واحد در تولید محتوا و صرفه جویی های فنی و انسانی ولی از طرفی چالش هایی هم داشت . مانند اینکه تعدادی از همکاران سالهای طولانی در تحریریه روزنامه فعالیت داشتند و این کار همزمان زمان و انرژی ویژه ای می طلبید. با این حال در قدس آنلاین سعی کردیم علاوه بر تولیدات متنی تولیدات جدی هم در قالب های متنوع ویدئو و چند رسانه ای داشته باشیم که اکثر آنها مرتبط با فرهنگ رضوی و حضرت رضا (ع) است .امروز شبکه های اجتماعی رسانه های قدس در بین روزنامه های کشور با بیش از یک میلیون مخاطب رتبه اول را دارد و در برخی سکوهای داخلی جایگاه خوبی داریم. تولیدات امام رضایی را در حوزه ویدئو جدی تر گرفته ایم و رسانه جدیدی به نام رواق ایجاد شده است که روزانه تولید محتوای ویدئویی با موضوعات مختلف دارد . با همدلی و رفاقتی که بین بچه های تحریریه که تلفیقی از باتجربه ها و جوان ها هستند و نیروهای جوان در قدس آنلاین وجود دارد تلاش داریم مسیر رشد را خصوصا در فضای مجازی با سرعت بیشتری پیش ببریم.
از تجربه حضور در مدیریت موسسه مطبوعاتی شهرآرا بگویید.
در بین رسانه هایی که خودم کار کردم و شناختی که از فضای سایر رسانه ها دارم شهرآرا به لحاظ نیروی انسانی بسیار غنی است و نیروهای تحریریه بسیار خلاق و در عین حال جوانی دارد. به طور کلی مدیریت در رسانه های این چنینی که به نوعی ارگان یک مجموعه به حساب می آید چالش ها و سختی های زیادی دارد ولی در شهرآرا خلاقیت نیروی انسانی در تولید محتوا این سختی ها را برایم شیرین کرد. محصول در شهرآرا از زمان ایده تا اجرا زمان کوتاهی می خواست و این خب برای یک مدیر خیلی ارزشمند بود .
از طرفی چالش ها و مسائلی هم هست که نیاز به صبوری و سعه صدر دارد مثلا در رسانه ای که متعلق به مدیریت شهری است ایجاد توازن بین توقعات شورا و شهرداری کار سخت و دشواری است. از طرفی مدیر اصلی شهردار است از طرفی اعضای شورای شهر هم توقعاتی دارند و میان این دو به یک مدل مناسب رسیدن کار ساده ای نیست .
با توجه به تغییرات سریع در صنعت رسانه و ظهور فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی در تولید محتوا، آینده رسانه‌ها در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه استراتژی‌هایی برای تطبیق با این تغییرات پیشنهاد می‌دهید؟
من فکر می کنم از هوش مصنوعی نباید بترسیم. این که می گویند هوش مصنوعی شغل های زیادی را در آینده از بین خواهد برد یک گزاره مطلق نیست.مقابله و مواجهه ما با او بسیار مهم است.
ما اگر مصرف کننده صد درصد در هوش مصنوعی باشیم باختیم ولی اگر او را در راه اهداف مان به خدمت بگیریم حتما خروجی بهتری خواهیم داشت . “اینکه او بنده ما باشد نه ما” این خیلی مهم است . تولید محتوا محصول فکر و ایده است اصلا زیبایی روزنامه نگاری همین بعد آن است و هوش مصنوعی هر اندازه بتواند به جای ما و اصلا خیلی بهتر از ما خبر یا گزارش بنوسید و یا سوژه بدهد و طراحی کند یک کار را نمی تواند بکند و آن روح محتواست. روح در محتوا چیزی نیست که هوش مصنوعی بتواند آنرا خلق کند یا برایش آموزش ببیند .اگر امروز از هوش مصنوعی بترسیم، مصرف کننده محض او باشیم و در آموزش روزنامه نگاران از آن چشم پوشی کنیم قطعا چیزهای بزرگتری از دست خواهیم داد .
