مسئولیت اجتماعی رسانه ها با تنفر فکنی میسّر نیست

دکتر سید محسن موسوی زاده

روزنامه نگار از سال ۱۳۸۰ تاکنون،مدرس دانشگاه،دکترای علوم سیاسی،نویسنده یادداشت در رسانه شهرآرا

«هنوز عمل خشونت آمیزی ندیده ام که از حس خجالت و تحقیر،بی احترامی و تسمخر سرچشمه نگرفته باشد،تلاش برای پیشگیری از آبروریزی و یا اعاده حیثیت که جای خود را دارد.» جیمز گیلیگان،روانپزشک و استاد دانشگاه نیویورک

رویارویی،ایجاد حس تحقیر و ایجاد فضای دو قطبی.اگر بخواهیم فضای رسانه ای سال های اخیر را بررسی کنیم،این عبارت ها شاید اولین گزینه هایی باشد که به ذهن هر فردی خطور می کند.کافی است برای تایید این شواهد مروری بر برخی از روزنامه ها و خبرگزاری ها بکنید.فصل مالیات ستانی که می شود،بدیهی است که برخی از گروه های اجتماعی سعی کنند تا با در پیش کشیدن دلایل مختلف از بار مالیاتی خود بکاهند.به محض اینکه چنین مطالباتی مطرح می شود،رسانه ها پر از مصاحبه و جدول و نمودارهایی می شود که به عنوان مثال بازاریان کمتر از کارمندان مالیات می دهند و با این دو قطبی سازی سعی می کنند تا مسئله تقاضای اصناف برای کاهش مالیات را به حاشیه ببرند.یا همین مسئله را برای پزشکان هم پیگیری می کنند به طوری که دیگر این روزها مسئله مالیات گریزی پزشکان جزو سوژه هایی شده که هرچند وقت یکبار رسانه ها سراغش می روند.یا به عنوان مثال اگر حقوق بگیران از میزان افزایش دستمزد خود گلایه کنند،با انتشار آمار مقایسه ای که نشان می دهد،بهره وری کار در ایران نسبت به سایر کشورها اندک است،سعی می کنند،مسئله افزایش حقوق را به حاشیه ببرند.
البته این فضا سازی مختص به حوزه مالیات و دستمزد نیست و شامل بسیاری از حوزه ها می شود.مانند پرداخت یارانه، تعیین قیمت بنزین تا بحث های آموزشی و دانشگاهی.خط مشی برخی از رسانه ها هم این است که گروهی از جامعه به ناحق در حال زیاده خواهی هستند،پس ما مجاز هستیم تا با انتشار انواع خبرهای مختلف و القای حس تنفر آن ها را سرجایشان بنشانیم.مسئله اینجاست که هر چند ممکن است در مطالباتی که در این میان مطرح می شود،تا حدودی بزرگنمایی وجود داشته باشد،اما سوال اینجاست که رسانه ها آیا مجاز هستند که در پاسخ به یک گروه اجتماعی حمله کرده و با ادبیات تند آن ها را مورد تحقیر قرار دهند. برفرض که چنین ادبیاتی جواب داد و در کوتاه مدت سبب شود تا قشر مورد نظر از خواسته های خود کوتاه بیایند اما در بلند مدت این اقدام چه تاثیری بر همبستگی اجتماعی به عنوان اصل ضروری دوام جامعه می گذارد؟بدیهی است که این مسئله سبب می شود تا آن حس الفتی که ضرورت مداوم جامعه است،مورد خدشه قرار بگیرد،کاری که ضررهای بسیاری برای یک جامعه دارد.از این رو به نظر می رسد برخی رسانه ها ناخواسته و بدون توجه به مصلحت بلندمدت نیازهای جامعه برای یک همزیستی مصالحه جویانه در حال تشدید حس تنفر و تحقیر در گروه های اجتماعی از یکدیگر هستند.این کار نادیده گرفتن رسالت یک رساله در حفظ مصالحت عمومی است از این رو باید در این روش تجدید نظر شده و راهکارهای مناسب تری برای رسیدگی و حتی کنترل خواسته های زیاد خواهانه برخی گروه های اجتماعی در نظر گرفته شود.