فناوری های نوین چگونه درک ما را از حضور دگرگون کرده است؟
افلاطون بسیار بر گفتار تکیه می کند تا حدی که در نامه هفتم خود تصریح می کند که چیزی درباره فلسفه ننوشته است بلکه هرچه بوده است شفاهی گفته است. زیرا آنها تصور می کردند نوشتار گنگ است و معنی در آن حضور ندارد. برعکس، گفتار با حضور گوینده معنی را کامل منتقل می کند؛ چرا که گوینده حاضر است و حضور وی باعث حضور معنی نیز می شود.
دریدا نشان می دهد که این حضور تنها یک افسانه است. گفتار بر نوشتار برتری ندارد و حضور در گفتار چندان ساده و سرراست نیست. معنی همیشه در بازی تفاوط و تعویق می افتد و به تاخیر می افتد. واژگان معانی خود را از یکدیگر می گیرند و هر واژه ای برای معنای خود به واژه ای دیگر الخ. به این ترتیب معنی به تعویق می افتد. از طرف دیگر، هر واژه خود یک دال، یک نشانه است که مدلولی دارد؛ بر این اساس، هر دالی به یک مدلول می رسد که آن مدلول خود دال چیز دیگری است. دریدا از این جهت نشان می دهد که آنچه بنیادین است نوشتار است و حضور گفتار تنها یک افسانه است که فرض گرفته شده است.
با در نظر داشتن این مقدمات باید به یک نکته پرداخت: اینکه فناوری های نوین ارتباطی، اینترنت و فضای مجازی چگونه درک ما را از واقعیت و جهان دگرگون کرده است؟ ظهور اینترنت و فضای مجازی به یمن فناوری های نوین ارتباطی به خوبی ایده های دریدایی را تثبیت می کند. این موضوع را با یک نمونه ببینیم. در ارتباطات مستقیم گوینده چیزی می گوید و شنونده آن را هزمان می شنود. این الفاظ در قالب اصوات همان لحظه از میان می روند و نابود می شوند. اما در گفتگوی مجازی اوضاع حضور به گونه ای دیگر است. ما می توانیم یک پیام متنی، صوتی یا تصویری بفرستیم اما مخاطب پیام نیاز ندارد همان لحظه آن را ببیند بلکه می تواند زمانی دیگر پیام را «بشنود»، «بخواند» یا «ببیند»، یا دوباره آن را «باز کند» یا بازخوانی کند. در این حالت چنین نیست که پیام بدون هیچ حضوری باشد بلکه حاوی نوعی حضور است. درست است که این حضور با حضور گفتار متفاوت است اما از همان نوع است.
با ادامه دادن این سیر تفکر می توان دید که ظهور فناوری های نوین ایده های دریدایی را به خوبی نشان می دهد: حضور مستقیم تنها یک افسانه است؛ فناوری های نوین نشان می دهند که حضور هیچ گاه مستقیم و بی واسطه نیست و معنی نیز مستقیما منتقل نمی شود بلکه مداوم در بازی تفاوط و تعویق می افتد. پیام رسانی نوین به خوبی نشان می دهد که حضور همیشه با درجه ای از غیاب همراه است و مستقیم و بی واسطه نیست. از این رو، ظهور فناوری های نوین به درک بهتر ما از جهان واقعیت بدان گونه که دریدا می خواهد تا ببینیم بسیار کمک می کند.
