یادداشت محمد مالی در روزنامه خوزی ها؛زنی در چند جبهه

محمد مالی مدیر مسوول این روزنامه در یادداشتی با تیتر«زنی در چند جبهه» نوشته است:
تاریخ و سیاست در ایران به شدت مردانه است. این در حالی است که دست‌ِکم پیروزیِ مشروطه و در‌هم‌پیچانده شدن طومار سلطنتِ چند هزار ساله و تمامیت‌خواه و پی‌ریزی حکومتِ قانون و پارلمان جز با حرکت زنان ایرانی ممکن نبود. برخاستن زن ایرانی برابر است با بیداری ایران.
افسوس که در سایه‌ی این زن‌ستیزیِ تاریخی که بیشتر منشاء روشنفکرانه داشته، ظرفیت زن ایرانی هیچ‌گاه به سرمایه اجتماعی مبدل نشد و در نتیجه؛ غالب گفتمان‌های رایج ایرانی در غیبت زنان شکل گرفت، حتی وقتی گروه گروه زنان مسلح ایرانی، روس و انگلیس را به زانو درآوردند و طهران را فتح کردند.
روزهای ابتدای اردیبهشت، زادروز یکی از پیشروترین زنان ایرانی در صد سال گذشته است که با شجاعت، نبوغ، دانش و ذات وطن‌پرستانه و ظلم‌ستیزانه خود توانست الگویی آزادی‌خواهانه برای زنان و بلکه مردان ایرانی شود برای همیشه‌ی تاریخ. سردار مریم یا بی‌بی‌مریم ایلخان بختیاری. از او می‌گوییم.
بی‌بی مریم با سواد و روشنفکر بود و این ذهنِ آگاه و جان بیدار را از خوانش مطبوعه و کتاب داشت. از پدری داشت که ۳۰ سال حاکم بلامنازع ایل بختیاری بود. از برادرانی داشت که هر کدام از رجال موثر تاریخ معاصر ایران بودند. از مجالست با علی‌اکبر دهخدا، ملک‌الشعرای بهار و وحید دستگردی داشت.
بی‌بی مریم، شمایل و خودِ ایرانِ قاجار بود. یتیم شد و در کودکی و نوجوانی سال‌های سختی را گذراند. تن به ازدواج داد. شوهرمُرده شد. تبعید ظل‌السلطانی را چشید. تنهایی و بی‌کسی و ظلم بی‌انتهای قاجار موجب طغیان او شد. بی‌بی مریم بر ظلم و ستمی که با گوشت و پوست و استخوان خود لمس کرده بود، شورید.
اگر بگوییم خطابه‌ها، تلگراف‌ها و مکاتبات او،‌ بزرگ‌ترین تأثیر را در تهییج مشروطه‌خواهان داشت؟ سخن به گزافه نرانده‌ایم.
بی‌بی‌مریم همان‌گونه که سوارکاری و جنگاوری و تیراندازی را به حدّ اعلا می‌دانست با قلم و زبانِ شورانگیزاَش، موج سهمگینی در جنگ نرم علیه کاخ استبداد صغیر قاجار شد.
بی‌بی به شدت ضدّ استعماری بود و این در حرف و کلام خلاصه نمی‌شد. تنها سردار زن تاریخ معاصر ایران ما با انگلیس‌ها و روس‌ها تن به تن و رودررو جنگید. خشاب‌ها بر سر آن‌‌ها خالی کرد و اجازه نداد خاک وطن، جولان‌گاه خارجی شود. اسب و تفنگ این زن ایرانی در معادله جنگ جهانی اول موثر بود.
با همه ریشه‌داری‌اش در قوم بختیاری، به شدت وطن‌پرست و میهن‌دوست بود. او قوم‌گرایی، منطقه‌گرایی و طایفه‌گرایی را سمّی مهلک برای ایرانِ بزرگ می‌دانست. فراقومی بود و همین توصیه را به ستارخان و باقر خان داشت. بی‌بی،همه را برای ایران می‌خواست و ایران را پای قوم و منطقه‌ای ذبح نمی‌کرد.
‏وفای عهد و حمایت از مظلوم ویژگی بارز بی‌بی بود. در نرم‌افزار وجودیِ سردار مریم، خیانت نبود. بزرگ بود و سفره‌دار. این‌گونه بود که محمد مصدق، فرخی یزدی، کاردرف، سردار فاخر حکمت، نورالله دانشور و حاج آقا نورالله به خانه یا روستاهای تحت قیومیت بی‌بی پناه آورده و در سایه بی‌بی بودند.
نهایتاً این‌که بی‌بی‌مریم یک زن ایرانی نمونه بود. دختری که نام و خونِ پدر را بزرگ داشت. خواهری که برادران را به راه وطن آورد. مادری که شهید در دامان او نزج گرفت. همسری وفادار که نسلی پاک پرورش داد. و زنی الهام‌بخش و برانگیزاننده. کاش بتوان بی‌بی مریم را دوباره خواند و تکثیر کرد.